Witamina B3, czyli niacyna jest w rzeczywistości nazwą grupową dwóch witamin tj. kwasu nikotynowego i jego pochodnej, czyli nikotynoamidu, co przedstawia tabela 1. Jest to jedna z moich „ulubionych” witamin ze względu na szerokie działanie prozdrowotne, jednakże oczywiście skupimy się stricte na jej wpływie dla osób z niepożądanymi objawami tężyczkowymi i nerwicowymi.

Tabela 1 – Budowa chemiczna witaminy B3

Niacyna, jak każda witamina z grupy B jest rozpuszczalna w wodzie, jednakże w porównaniu do witamin omawianych w poprzednich częściach artykułów z tej serii, niacynę wyróżnia trwałość na działanie temperatury, tlenu, światła itd. Z tego też powodu, nie tracimy dużo tej witaminy w procesie przechowywania, czy też obróbki termicznej. Najlepsze źródła witaminy B3 z pożywienia znajdują się w tabeli 2.

Tabela 2 – Zawartość B3 w typowo Polskich produktach

Co warto tutaj zaznaczyć, to fakt, że organizm jest w stanie magazynować niacynę na około 50 - 60 dni, a więc dieta uboga w tę witaminę może szybko doprowadzić do niepożądanych objawów na skutek jej niedoborów tkankowych. Ile dokładnie wynosi dzienne zapotrzebowanie uwzględniające wiek oraz płeć znajduje się w tabeli 2.

Tabela 3 – Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B3

Wiemy już, w jakich produktach spożywczych znajdziemy najwięcej niacyny, jakie jest nasze dzienne zapotrzebowanie oraz jaką zdolność do magazynowania tej witaminy posiada nasz organizm. Przejdźmy teraz zatem do omówienia, po co nam w ogóle ta witamina, jakie korzyści przynosi jej wysoka podaż oraz bezpośrednio jaki jest jej wpływ na leczenie tężyczki i nerwicy. 

Zacznijmy może od tych moim zdaniem zaskakujących wiadomości, a mianowicie niacyna reguluje wiele lipoprotein, a więc nośników cholesterolu i w związku z tym działaniem jest stosowana w leczeniu miażdżycowej choroby niedokrwiennej serca i zmniejsza tym ryzyko zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu i miażdżycy. Niacyna jest bardzo silnym środkiem do podnoszenia „dobrego” cholesterolu HDL w zastosowaniu klinicznym. Witamina ta przyśpiesza wewnątrzkomórkową degradację lipoprotein o niskiej gęstości oraz hamuje syntezę trój glicerydów. Dzięki temu analogicznie obniża poziom „złego” cholesterolu oraz wydłuża okres półtrwania dobrego cholesterolu. Długoterminowe badanie pod nazwą Coronary Drug Project (CDP) wykazało, że leczenie za pomocą niacyny zmniejszyła śmiertelność z jakiejkolwiek przyczyny o 11%. Europejski konsensus medyczno-naukowy zaleca stosowanie niacyny wraz z modyfikacją stylu życia, jako użyteczną strategię obniżania ryzyka choroby niedokrwiennej serca u pacjentów z cukrzycą.

Nikotynamid (Wit.B3) może również zapobiegać neurodegeneracji poprzez zmianę sygnalizacji wapniowej. Dla tych, którzy nie orientują się, czym jest sygnalizacja wapniowa, jest to wykorzystanie jonów wapnia do komunikacji i kierowania procesów wewnątrzkomórkowych. Sygnalizacja wapniowa jest ważna dla prawie wszystkich komórek i odgrywa ona główną rolę w wielu procesach neuronalnych, w tym w wydłużaniu aksonów (wypustka komórki nerwowej odpowiadającej za przewodzenie informacji) i odpowiedzi na bodźce zewnętrzne. Z badań nad zwyrodnieniami przerwania ciągłości włókien nerwowych i innymi chorobami neurodegeneracyjnymi wynika, że nieprawidłowa sygnalizacja wapniowa prowadzi do wzrostu stężenia wapnia w aksonie, co skutkuje neurotoksycznością doprowadzając do śmierci neuronów! Podsumowując, witamina B3 wpływa na odpowiednią sygnalizację wapniową, zapobiegając stanom neurotoksyczności i obumieraniu neuronów. Z tego też powodu przy wysokich podażach wapnia powinno się uważać nie tylko na odpowiednio wysoki poziom metabolitu OH 25, ale również witaminy z grupy B, które są tak mocno powiązane z odpowiednią pracą układu nerwowego.

Przypomnijmy sobie część wiedzy z artykułu dotyczącego witaminy B1 (tiaminy), a mianowicie otoczki mielinowej, która przylega bezpośrednio do błony komórkowej i stanowi osłonkę pełniącą funkcję izolatora elektrycznego dla komórek nerwowych. Uszkodzenie otoczek mielinowych identyfikuje się u osób ze stwardnieniem rozsianym. Zwracam na to uwagę, ponieważ naukowcy od kilkudziesięciu lat próbują łączyć działanie protekcyjne oraz regeneracyjne witamin z grupy B w kierunku stwardnienia rozsianego , które jest nierzadkim tematem wśród tężyczkowców. Stwardnienie rozsiane jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego, która polega na m.in. właśnie na demielinizacji, czyli nieodwracalnego rozpadu wyżej wspomnianej otoczki mieliniowej. Co ciekawe, w badaniu na szczurach wykazano, że przy sporych ilościach, bo 500 mg/kg nikotynamidu (patrz strona 1, akapit 1), zaobserwowano zmniejszenie stanów zapalnych oraz demielinizacji, a ocena behawioralna się poprawiła. Oczywiście konieczne są dalsze badania dotyczące niacyny w tym kierunku, jednakże wpływ tej witaminy na nasz układ nerwowy jest niezaprzeczalny i pozostaje jedynie kwestia w jak wielkim stopniu. Podsumowując, dla osób, które boją się o stwardnienie rozsiane, powinny one zwrócić uwagę na witaminę B3, która może chronić przed tą chorobą, jak również łagodzić jej skutki.

Pomówmy teraz o innej, znanej chorobie neurodegeneracyjnej, a mianowicie Alzheimer. Wysoki poziom cholesterolu całkowitego oraz LDL są chorobą Alzheimera mocno powiązane. Wyżej wspomniane wysokie poziomy cholesterolu indukują podniesienie w mózgu akumulacji beta- amyloidów, które są zwane blaszkami starczymi i powstają w wyniku zalegania substancji białkowych. Wysoki poziom białek beta amyloidowych wiąże się obumieraniem neuronów czy rozwoju choroby Alzheimera. Jak już powinniśmy wiedzieć z tego artykułu, niacyna działa protekcyjnie dla naszego układu nerwowego i zapobiega tym stanom dzięki przeciwdziałaniu powstawania wysokich stężeń cholesterolu całkowitego oraz LDL, a zatem przyczynia się do prewencyjnego działania w kierunku gromadzenia się blaszek starczych (biała beta-amyloidowe).

Jednym szczególnym zaburzeniem neurodegeneracyjnym, na które może wpływać dieta i odżywianie jest choroba Parkinsona. Znaczącą cechą tego zaburzenia jest śmierć neuronów dopaminergicznych. Około 95% przypadków choroby Parkinsona nie można obecnie przypisać defektom genetycznym, dlatego badania skupiły się na czynnikach środowiskowych, które mogą wpływać na zdrowie wyżej wspomnianych neuronów. Chociaż przyczyna choroby Parkinsona nie jest obecnie poznana, jedną z hipotez jest to, że neurony dopaminowe są upośledzone przez stres oksydacyjny, a liczne dane sugerują, że diety bogate w tłuszcze nasycone mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie neuronów, podczas gdy tłuszcze nienasycone i żywność zawierająca przeciwutleniacze może działać ochronnie i zmniejszać stany zapalne…ponownie kłania nam się działanie niacyny i jej wpływ na zachowanie odpowiednich proporcji kwasów tłuszczowych w organizmie. Badania sugerują, że zauważono korelację pomiędzy stwierdzeniem niskiego poziomu niacyny u pacjentów chorych na chorobę Parkinsona, a zmniejszone ryzyko tej choroby wiąże się z większym przyjmowaniem pokarmów zawierających tę witaminę. Co ciekawe, zanotowano u pacjenta suplementującego wysokie ilości niacyny złagodzenie objawów choroby Parkinsona, chociaż dawki zostały wstrzymane z powodu niepożądanych skutków ubocznych. W badaniu na myszach wykazano właściwości neuroprotekcyjne niacyny poprzez zmniejszenie wyczerpania dopaminy w prążkowi (część kresomózgowia).

W jaki sposób poznać potencjalne niedobory witaminy B3? Z pewnością uczucie znużenia, zaburzenia procesu trawienia i motoryki jelit, a nawet zmiany zapalne w jamie ustnej, które przeważnie obejmują głównie język. Głębokie niedobory mogą doprowadzić nawet do zmian skórnych, światłowstręt, stanów zapalnych błony śluzowej jelit, biegunki oraz zaburzenia psychiczne, które długotrwale nieleczone uznawane są za nieodwracalne. Przykładami objawów psychicznych wynikających z niedoborów witaminy B3 jest depresja, apatia, psychozy jak również neurologiczne tj. ból głowy, zmęczenie, zanik pamięci, osłabienie, otępienie. Co ciekawe, niacyna przyjmowana dożylnie lub doustnie powoduje rozszerzenie naczyń wewnątrz czaszkowych i zapobiega ich późniejsze zwężenie, usuwając w ten sposób symptomy migreny, która wynika ze zwężenia wyżej wspomnianych naczyń krwionośnych. Badania wykazują, że działanie niacyny na zaburzenia psychiczne wynika z tego, że witamina ta wpływa na wzrost produkcji serotoniny poprzez przekierowanie większych ilości tryptofanu (prekursor serotoniny), aby stać się substratem dla syntezy serotoniny.

Na co warto zwrócić uwagę w przypadku witaminy B3 to fakt, że może ona być po części wchłaniana bezpośrednio z żołądka, zatem wszelkie stany zapalne śluzówki żołądka będą te wchłanianie upośledzały. Pozostała absorpcja następuje w jelicie cienkim.

Podsumowując, witamina B3 zapobiega neurodegeneracji, wspomaga metabolizm lipidów i lipoprotein, zapobiega zmianą miażdżycowym, pomaga na migrenę, podnosi stężenie tryptofanu, wpływając stymulująco na wydzielanie serotoniny, działa neuroplastycznie i zapobiega starzeniu się mózgu. Niedobory witaminy B3 objawiają się stanami lekowymi, depresją, psychozą, otępieniem, zanikiem pamięci, bólami głowy, apatią i wiele więcej. Na tym etapie serii artykułów dotyczącej witamin z grupy B, powoli zaczynają się zazębiać zagadnienia z poprzednich części, zatem dla każdego, kto jeszcze ich nie przeczytał, zapraszam do nadrobienia lektury. Z pewnością wiele osób spotkało się z diagnozą o nerwicy, zaburzeniach psychiatrycznych, jednakże zawsze warto zadać sobie pytanie, gdzie jest przyczyna. Witaminy z grupy B są świetnym przykładem na to, że wiele objawów psychicznych może wynikać stricte z powodu wyjałowienia organizmu w konkretne mikroskładniki i zaburzenie fizjologiczne organizm manifestuje m.in. poprzez objawy psychiczne. Druga kwestia to cały czas próbuję zwrócić uwagę, na nazwijmy to lekkie zaślepienie istotnością witaminy B9 oraz B12 przy leczeniu tężyczki, czy nerwicy, kompletnie ignorując inne witaminy z grupy B. Na korzyść tej narracji wpływa fakt, że organizm witaminę B9, czy B12 potrafi magazynować na lata, o czym wspominałem wcześniej na fanpage, natomiast w przypadku pozostałych witamin z grupy B, mówimy tutaj o nawet zaledwie 2 tygodniach, a więc bardziej prawdopodobnym jest to, że niepożądane objawy pojawią się na skutek niedoborów tkankowych tych właśnie witamin.

To tyle w tym artykule, mam nadzieję, że Państwa zainteresowałem. Dużo zdrowia i do usłyszenia :)